Thaät ra ña soá nhöõng treû con xaáu khoâng thaät söï xaáu nhö vaäy; ña soá nhöõng ngöôøi phaïm toäi saùt nhaân hay troäm cöôùp cuõng khoâng xaáu nhieàu nhö vaäy. Hoï trôû thaønh xaáu chæ vì khoâng coù ngöôøi daïy hoï ñieàu toát, vaø hoï ñaõ gaàn guõi vôùi nhöõng ngöôøi daïy hoï nhöõng vieäc laøm khoâng toát maø thoâi. Nhöõng quy taéc ñaïo ñöùc ít khi ñöôïc daïy trong tröôøng. Treû con chæ ñöôïc daïy hoïc thuoäc loøng nhöõng ñònh lyù toaùn hoïc, nhöõng söï vieäc xaûy ra trong lòch söû vaø nhöõng lôùp khaùc ñeå toát nghieäp cho leï, ñeå tìm vieäc, kieám tieàn. Söï thuùc ñaåy duy nhaát maø hoï nhaän töø gia ñình ñoù laø: "Neáu hoïc keùm thì lôùn leân seõ khoâng kieám ñöôïc tieàn, neáu khoâng coù tieàn seõ khoâng coù vôï toát" chaúng haïn vaäy. Taát caû tröôøng hoïc ñeàu nhaán maïnh ñieàu naøy; thaønh ra theá heä töông lai seõ ôû trong tình caûnh raát laø khoå sôû!
Laàn sau, tröôùc khi keát aùn moät teân cöôùp hay khieån traùch moät ñöùa treû laøm chuyeän xaáu, haõy nghó laïi, kieåm thaûo chính mình: "Laøm phuï huynh, ngöôøi lôùn tuoåi, chuùng ta ñaõ thaät söï laøm troøn traùch nhieäm cuûa mình khoâng?" Coù leõ chuùng ta neân xaáu hoå vôùi chính mình! Tuy nhieân, chuùng ta cuõng khoâng phaûi laø ngöôøi ñaùng traùch bôûi vì theá heä tröôùc ñoù ñaõ khoâng daïy doã chuùng ta ñieàu gì toát caû. Thaønh ra chuùng ta caàn phaûi baét ñaàu töø theá heä baây giôø, ñöøng ñôïi chôø gì nöõa; chuùng ta phaûi mau mau daïy doã con caùi, daïy doã chính mình ñieàu toát. Chuùng ta phaûi tìm moät con ñöôøng khaùc, neáu khoâng con chaùu chuùng ta seõ thoaùi hoùa. Treû em xaáu khoâng xaáu töø luùc sinh ra; khoâng ñöùa naøo sinh ra ñaõ xaáu.
Beân Myõ, coù moät nhaø tuø ñaëc bieät daønh cho caùc tuø nhaân treû phaïm toäi gieát ngöôøi hay troäm cöôùp. Dó nhieân treân nöôùc Myõ coù nhieàu nhöõng traïi tuø nhö vaäy, nhöng traïi naøy ñaëc bieät vì hoï nhaán maïnh nhieàu veà vaán ñeà caûm hoùa. Cuoäc khaûo cöùu cho thaáy, duø nhöõng ngöôøi phaïm toäi baïo löïc bò voâ tuø, sau khi ra khaùm hoï vaãn thöôøng laäp laïi loãi laàm. Tuy nhieân, trong nhaø tuø naøy, nhöõng phöông phaùp khaùc nhau ñöôïc xöû duïng ñeå giaùo duïc caùc tuø nhaân treû, cho hoï caûm thaáy coù traùch nhieäm vaø hoå theïn, cuõng nhö cho hoï hieåu taïi sao hoï caàn phaûi ngöng laøm nhöõng gì hoï ñaõ laøm. Thoáng keâ cho thaáy trong soá 160 ngöôøi ñaøn oâng treû phaïm toäi gieát ngöôøi, khi ra khaùm ñoù, chæ coù moät ngöôøi trôû laïi con ñöôøng tai haïi tröôùc kia!
Caùc tuø nhaân ñöôïc giaùo huaán; boä maët laïnh luøng vaø söï töø choái loãi laàm cuûa hoï ñaõ ñöôïc loät ra cho hoï ñoái dieän vôùi löông taâm cuûa hoï. Daàn daàn, hoï nhaän thaáy laøm nhöõng vieäc nhö vaäy laø xaáu. Nhöõng tuø nhaân nhaän thöùc hoï phaûi chòu traùch nhieäm cho sinh maïng ngöôøi khaùc cuõng gioáng nhö chòu traùch nhieäm cho sinh maïng chính mình. Tuø nhaân cuõng ñoùng vai naïn nhaân ñeå caûm thaáy noãi ñau cuûa hoï vaø söï chua xoùt cuûa hoï haøng, con caùi, baïn beø naïn nhaân. Tuø nhaân nhaän söï daïy doã naøy cho tôùi khi hoï baät khoùc vaø thaät loøng saùm hoái, luùc ñoù hoï seõ khoâng phaïm toäi sau khi xuaát traïi.
Trang Keá
