Ñaây laø caâu chuyeän mang teân "Con Nai Vaøng". Coù raát nhieàu caâu chuyeän "vaøng" trong ñaây (Sö Phuï ñeà caäp ñeán cuoán saùch Ngaøi ñang ñoïc) nhöng toâi chæ choïn chuyeän naøy. Khoâng bieát taïi sao; coù theå laø toâi thích nai. Ñaây laø caâu chuyeän veà moät tieàn thaân cuûa Ñöùc Phaät. Khi quyù vò nghe baát cöù gì "Vaøng", laø ñeà caäp ñeán Ñöùc Phaät. Cho neân toâi khoâng caàn phaûi coá gaéng giôùi thieäu.
Thôøi xöûa thôøi xöa, coù moät thöông gia giaøu coù soáng taïi Benares. OÂng chæ coù moät ngöôøi con trai teân laø Mahadanaka Ananda, coù nghóa laø moät ngöôøi chæ bieát coù tieàn. Ñaây laø moät caùi teân raát xaáu. Bôûi vì "Ananda" coù nghóa laø haïnh phuùc. Cho neân coù leõ anh ta chæ coù ñöôïc haïnh phuùc töø tieàn baïc, hoaëc coù leõ ñaây laø moät danh hieäu.
Töø thuôû nhoû, cha meï ñaõ chieàu chuoäng anh ta quaù möùc bôûi vì anh laø con moät. Neân anh lôùn leân maø chaúng coù kieán thöùc gì ngoaïi tröø ca haùt, khieâu vuõ, aên nhaäu vaø tieäc tuøng vôùi baïn beø baèng tieàn baïc cuûa cha meï. Khi anh tröôûng thaønh, cha meï cöôùi vôï cho anh. Moät thôøi gian ngaén sau ñoù, hoï qua ñôøi. Sau khi cha meï qua ñôøi, anh chaøng treû tuoåi boû taát caû thì giôø vaøo vieäc la caø vôùi baïn xaáu, suoát ngaøy nhaäu nheït vaø baøi baïc.
Keát quaû tieàn baïc cuûa cha meï anh bieán maát nhanh choùng. Chaøng treû tuoåi baét buoäc phaûi ñi möôïn tieàn ngöôøi khaùc, nhöng khoâng caùch naøo traû ñöôïc. Anh ta chöa bao giôø bieát laøm vieäc kieám tieàn, vaø chöa bao giôø bieát giöõ tieàn. Coù leõ anh cuõng khoâng ñöôïc daïy caùch soáng taèn tieän. Coù leõ cha meï anh cuõng coù loãi, bôûi vì leõ ra hoï neân daïy con hoïc laøm ngöôøi, thay vì chæ laøm con trai cuûa moät nhaø giaøu coù.
Vì anh ta thieáu quaù nhieàu tieàn vôùi raát nhieàu ngöôøi, cho neân hoï thöôøng ñeán nhaø aùp böùc anh. Anh trôû neân tuyeät voïng trong lo aâu vaø sôï seät, vaø khoâng bieát phaûi laøm sao. Cuoái cuøng, anh quyeát ñònh moät keá hoaïch haønh ñoäng. Vì heát söùc buoàn khoå vaø tuyeät voïng, neân anh goïi taát caû caùc chuû nôï laïi vaø noùi vôùi hoï raèng anh coù moät kho taøng choân daáu gaàn bôø soâng Haèng. Vaø neáu ngaøy mai hoï chòu ñi vôùi anh thì taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù theå ñi vaø cuøng nhau tìm kho taøng. Roài anh seõ traû heát nôï cho hoï.
Nghe vaäy, nhöõng chuû nôï raát vui möøng vaø theo anh ñeán bôø soâng. Anh coá gaéng tìm kieám nôi naøy, choã noï, vaø moïi ngöôøi theo sau anh, maëc daàu troâng anh coù veû boái roái khoâng bieát phaûi laøm theá naøo. Nhöng anh chaøng naøy ñaõ ñònh töï töû; taát caû nhöõng chuyeän naøy chæ laø bieåu dieãn. Cho neân khi ñeán moät luoàng nöôùc chaûy xieát trong doøng soâng, anh lieàn nhaûy xuoáng. Taát caû chuû nôï ñeàu kinh hoaøng, ñöùng ñoù nhö trôøi troàng. Khoâng ai daùm xuoáng cöùu anh vì luoàng nöôùc troâi raát maïnh.
Khi thaáy anh ñaõ bieán maát, nhöõng chuû nôï buoàn raàu ra veà. Hoï nghó raèng anh ñaõ cheát ñuoái, bôûi vì anh bò cuoán ñi raát, raát xa trong luoàng nöôùc chaûy xieát. Vaø hoï cuõng khoâng tìm thaáy anh ôû cuoái soâng; do ñoù taát caû ñeàu boû veà. Nhöng khi thaân theå daät dôø cuûa anh troâi xuoâi doøng, anh troâi ngang moät luøm caây ñang nôû hoa vaø moät röøng xoaøi. Taïi ñoù, coù moät con nai raát xinh ñeïp vaø coù caëp chaân leï laøng ñang soáng, caùch xa ñoaøn nai cuûa noù. Da noù chieáu saùng nhö maï vaøng, vaø chaân noù troâng nhö laø sôn maøi. Söøng noù troâng nhö baïc hình xoaén oác, vaø maét chieáu saùng nhö ngoïc quyù.
Con nai ñang gaëm coû non khi nghe tieáng keâu la vang doäi töø trong röøng. Chaïy xuoáng bôø soâng, noù thaáy anh con trai baïc phöôùc cuûa oâng thöông gia ñang vuøng vaãy trong doøng nöôùc. Noù laäp töùc keâu leân: "Haõy chôø ñoù! Ñöøng sôï! Toâi seõ ñeán cöùu anh!" Roài noù phoùng xuoáng soâng, maïnh meõ bôi ngöôïc doøng ñeán beân anh. Noù ñaët anh leân löng vaø coõng anh leân bôø moät caùch an toaøn.
Nhöng ngöôøi con trai oâng thöông gia ñaõ kieät söùc vaø guïc ngaõ. Trong ba ngaøy ñeâm, ngöôøi con trai ñaùng thöông naøy meâ man, con nai ñaõ nuoâi döôõng vaø môùm cho anh aên nhöõng traùi caây daïi. Khi anh tænh laïi, con nai noùi vôùi anh: "Giôø toâi seõ ñöa anh ra khoûi khu röøng, vaø chæ anh con ñöôøng ñeán Benares. Nhöng toâi xin anh moät ñaëc aân, laøm ôn ñöøng noùi vôùi nhaø vua, hay baát cöù ai trong hoaøng toäc raèng coù moät con nai vaøng ñang soáng trong khu röøng naøy. Bôûi vì neáu hoï bieát, hoï seõ ñeán ñaây tìm caùch baét toâi." Ngöôøi con trai oâng thöông gia lieàn höùa, vaø con nai ñöa anh ra ñöôøng daãn ñeán Benres.
Saùng hoâm aáy, hoaøng haäu Kama, luùc ñoù laø phu nhaân cuûa nhaø vua thaønh Benares, naèm mô. Trong mô, baø thaáy moät con nai vaøng bieát noùi tieáng ngöôøi. Baø töï nghó: "Chaéc chaén phaûi coù con vaät naøy. Neáu khoâng thì ta khoâng theå mô thaáy noù ñöôïc". Vì vaäy, baø ñeán gaëp ñöùc vua Brahmadatta. Baø keå cho nhaø vua nghe giaác mô, vaø noùi raèng baø muoán laøm chuû moät con vaät nhö vaäy. Neáu khoâng ñöôïc, baø seõ cheát.
Ñaây laø xaûo thuaät cuûa ngöôøi phuï nöõ. Baø tröôùc sau gì cuõng cheát, vaäy coù gì maø lôùn chuyeän? Nhöng nhaø vua, gioáng nhö haàu heát ñaøn oâng treân theá gian, cuõng raát ngu ngoác! (Moïi ngöôøi cöôøi) OÂng raát sôï vôï, sôï raèng baø coù theå cheát thaät. Neáu baø cheát ñeå baûo veä vua, ñieàu naøy coøn hôïp lyù. Nhöng neáu baø cheát vì moät con nai, duø noù maï vaøng ñeán ñaâu chaêng nöõa nghe cuõng raát buoàn cöôøi. (Moïi ngöôøi cöôøi) Nhöng nhaø vua laïi nghe. Duø sao, chæ ñeå cho quyù vò bieát raèng quyù vò khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi ngu duy nhaát, vaø ñeå bieát raèng ai laø xeáp trong nhaø. Ngay caû trong thôøi Ñöùc Phaät cuõng gioáng nhö vaäy. Do ñoù toâi cuõng khoâng bieát vì sao phuï nöõ thôøi nay phaûi boû phí thì giôø ñeå bieåu tình, dieãn thuyeát veà ñuû loaïi quyeàn lôïi phuï nöõ vaø quyeàn bình ñaúng cuûa nöõ giôùi. Ñaøn baø chöa bao giôø bình ñaúng vôùi ñaøn oâng. Hoï cao hôn ñaøn oâng! Toâi khoâng bieát laø ngöôøi naøo neân tranh ñaáu ñoøi bình ñaúng. Cho neân, haõy baûo nhöõng ngöôøi ñaøn baø ngu xuaån naøy ngöøng laïi. Ñöøng laøm haï giaù chuùng ta. Chuùng ta cao caáp hôn. Taïi sao chuùng ta phaûi tranh ñaáu ñoøi bình ñaúng? (Moïi ngöôøi cöôøi)