Tuaàn baùo Theá Giôùi Phuï Nöõ, Myõ Quoác
Ngaøy 27 thaùng 7, 1999

Maát Ñieàu Khieån

Khaån Caáp!

Côn aùc moäng khuûng khieáp nhaát cuûa ngöôøi laùi xe laø: caùi thaéng xe khoâng aên... vaø xe cuûa coâ ta cöù gia taêng toác ñoä ngaøy caøng nhanh hôn. Jennifer Dickson, 18 tuoåi, ñaõ maát hy voïng töï cöùu chính mình. Baáy giôø, taát caû nhöõng gì coâ ta coù theå laøm laø caàu nguyeän raèng coâ ta seõ khoâng laøm baát cöù ai bò thöông caû. Roài moät nhaân vieân caûnh saùt nghó ra moät keá hoaïch taùo baïo, nöôùc ruùt...

Laùi ñeán ñoaïn thaúng cuûa moät xa loä hai chieàu, Jennifer Dickson, 18 tuoåi, chuyeån sang caàn soá ñieàu khieån töï ñoäng, vaø caàm ñieän thoaïi löu ñoäng leân:

"Con ñang treân ñöôøng ñeán ñoù, Baø Ngoaïi." Coâ ta noùi.

"Hay quaù, cöng cuûa baø." Baø Jerry Hackney traû lôøi. Vui möøng laø chaùu baø ñaõ chaáp nhaän lôøi môøi cuûa baø ñeán ôû laïi moät ñeâm vôùi baø sau khi laøm ca ñeâm cuûa coâ, tính tieàn trong moät tieäm taïp hoùa. "Nhöng neân caån thaän treân nhöõng con ñöôøng toái nghen con!"

"Vaâng, con seõ caån thaän," Jennifer höùa. Luùc ñoù laø nöûa ñeâm, vaø ít xe coä treân ñöôøng ngoaïi oâ cuûa vuøng New Jersey. Ñöôøng töø nhaø coâ ôû Mays Landing ñeán nhaø Jerry ôû Egg Harbor seõ maát khoaûng 30 phuùt. Nhöng chuyeán ñi ñoù seõ laø moät chuyeán ñi deã sôï nhaát trong cuoäc ñôøi cuûa Jennifer...

Coâ ta khoùc nöùc nôû: "Toâi saép söûa tìm moät choã ñeå ñuïng xe vaøo."

Nhaân vieân truyeàn tin la leân: "Khoâng!"

Chaïy tröôït daøi treân ñöôøng vôùi toác ñoä 50 daëm moät giôø, Jennifer thaáy ñeøn löu thoâng ôû ñaøng xa. Coâ nghó laø coâ neân laùi chaäm laïi trong tröôøng hôïp ñeøn ñoåi sang maøu ñoû, vaø coâ taét caàn ñieàu khieån töï ñoäng.

Nhöng thay vì chaäm laïi, chieác Oldsmobile laïi gia taêng toác ñoä - duø chaân coâ ta khoâng ñaïp vaøo caàn gia toác!

"Toâi phaûi ngöøng laïi!" Jennifer sôï haõi khi thaáy ñeøn ñoû hieän ra ôû ñaøng tröôùc. Nhöng ñoàng hoà chæ toác ñoä cöù taêng leân... khoûi 60 daëm moät giôø, roài 65!

Coâ ta ñaïp chaân xuoáng caùi thaéng khaån caáp. Khoâng thaáy gì heát! "Xin laøm ôn ñöøng ñeå ai ñi veà höôùng naøy caû!" coâ ta caàu nguyeän trong luùc chaïy vuùt qua ngaû tö.

"Caûm ôn Thöôïng Ñeá!" Jennifer thôû phaøo khi coâ vöôït qua ñoù moät caùch an toaøn. Nhöng coâ chöa qua khoûi söï thöû thaùch. Caây kim ñoàng hoà toác ñoä ñang chæ qua khoûi 70.

"Toâi caàn söï giuùp ñôõ!" Jennifer kinh haõi khi coâ caàm ñieän thoaïi leân vaø baám soá 9-1-1.

"Xe cuûa toâi khoâng chòu ngöøng laïi!" Jennifer noùi khi ngöôøi ñaøn oâng traû lôøi. "Toâi ñaõ thöû caùi thaéng khaån caáp, nhöng noù cöù chaïy nhanh hôn!"

"Taét maùy ñi!" nhaân vieân truyeàn tin la leân.

"Chìa khoùa khoâng xoay!" Jennifer heùt leân: "Cöùu toâi!"

Coâ ta nghe thaáy nhaân vieân truyeàn tin goïi maùy voâ tuyeán ñieän keâu cöùu, trong khi ñoàng hoà vaän toác chæ qua 80 daëm moät giôø... roài 85!

Thình lình, moät baûng hieäu chôùp nhanh qua beân ñöôøng, baùo tröôùc laø saép tôùi nhöõng khuùc ñöôøng cong.

"Ñöøng ñeå baát cöù ai ñeán töø höôùng beân kia!" coâ ta caàu nguyeän khi xe vöôït toác ñoä quanh nhöõng khuùc cong - ñoâi khi xe chaïy laán qua höôùng beân kia ñöôøng khi coâ ta gaëp phaûi nhöõng ñoaïn uoán khuùc chaät heïp.

Sau cuøng, chieác xe taùm tuoåi phoùng vaøo moät con ñöôøng thaúng, nhöng ñoàng hoà vaän toác cöù taêng leân, luùc ñoù laø treân 90 daëm moät giôø!

Baáy giôø, coâ ta thaáy nhaø cöûa chen chuùc nhau. "Toâi ñang tieán vaøo khu nhaø ôû," coâ ta nhaän thöùc ñöôïc ñieàu ñoù trong kinh hoaøng. Seõ coù ngöôøi bò ñuïng. Toâi khoâng theå ñeå ñieàu ñoù xaûy ra!"

"Nhöng Toâi khoâng muoán cheát," Jennifer khoå sôû. "Nhöng toâi phaûi chaám döùt côn aùc moäng naøy tröôùc khi toâi laøm haïi moät ngöôøi naøo khaùc!" Coâ ta khoùc nöùc nôû: "Toâi saép söûa tìm moät choã ñeå ñuïng xe vaøo!"

"Khoâng!" nhaân vieân truyeàn tin la leân.

"Haõy bình tónh! Coù ngöôøi ñang ñeán giuùp!"

Laéng nghe nhaân vieân truyeàn tin cho bieát vò trí chính xaùc cuûa Jennifer, vieân caûnh saùt Richard Vogt chaïy heát toác löïc veà phía ngaû tö maø coâ ta saép ñeán vaø caàu nguyeän: "Xin cho toâi ñeán ñoù ñuùng luùc!"

Moät luùc sau oâng ta ñeán, oâng ta nhaän ra ñeøn xe cuûa Jennifer töø xa chaïy nhö bay qua maët oâng - vaø nhöõng xe khaùc chaïy veà höôùng oâng töø nhöõng ñöôøng ngang! "Toâi phaûi chaän hoï laïi tröôùc khi coâ ta ñeán ñaây neáu khoâng seõ coù ngöôøi cheát!" Vieân caûnh saùt nhaän thaáy ñieàu ñoù.

OÂng chaén ngang moät con ñöôøng baèng xe tuaàn caûnh cuûa oâng vôùi ñeøn xe chôùp saùng röïc, roài oâng chaïy baêng qua ñöôøng ra daáu baûo nhöõng chieác xe veà höôùng ñoù ngöøng laïi baèng chieác ñeøn baám cuûa oâng, ngay khi chieác Olds cuûa Jennifer chaïy vuø qua!

Jennifer caàu nguyeän: "Xin Thöôïng Ñeá laøm ôn chæ laáy moät mình sinh maïng cuûa con thoâi vaø khoâng ai khaùc!"

"Toâi phaûi laøm cho coâ aáy ngöøng laïi!" vieân caûnh saùt nghó, vaø nhaän thaáy raèng chieác xe coù theå maát trôùn vaø xoay baát cöù luùc naøo. OÂng chöa heà ñöôïc huaán luyeän ñeå coù theå ñoái phoù vôùi tröôøng hôïp maø oâng ñang phaûi ñöông ñaàu nhö hieän taïi.

OÂng ta phaùt nguyeän raèng: "Nhöng toâi khoâng theå ñeå cho con beù toäi nghieäp ñoù bò cheát ñöôïc!"

Thìng lình, moät yù ñònh taùo baïo loùe leân trong ñaàu oâng, moät yù ñònh maø oâng chöa heà thaáy trong 21 naêm haønh ngheà caûnh saùt.

"Nhöng lieäu noù coù keát quaû khoâng?" OÂng ta lo laéng vaø chaïy röôït theo chieác xe chaïy quaù toác ñoä ñoù.

Baáy giôø ñoàng hoà vaän toác cuûa coâ ta chæ 110 daëm moät giôø, vaø caàn laùi ñaõ rung leân maõnh lieät ôû trong tay coâ. "Toâi ñang thaät söï saép söûa cheát!" Jennifer ñaõ nhaän thöùc ñöôïc ñieàu ñoù trong kinh hoaøng.

Coâ hình dung ra baø ngoaïi coâ ñang chôø coâ ñeán, vaø töôûng töôïng ñeán söï lo laéng vaø buoàn thaûm cuûa Baø khi coâ khoâng ñeán.

Coâ caàu nguyeän: "Xin Thöôïng Ñeá laøm ôn chæ laáy moät mình sinh maïng cuûa con thoâi vaø khoâng ai khaùc caû!" Boãng, Jennifer thaáy nhieàu aùnh ñeøn chôùp saùng röïc töø trong taám göông chieáu haäu cuûa coâ ta.

"Keâu oâng ta trôû laïi ñi!" coâ gaøo leân trong ñieän thoaïi maø coâ gaùc treân vai, khi xe cuûa vieân caûnh saùt Vogt gaàm leân beân caïnh coâ. "OÂng ta cuõng seõ chæ töï gieát chính oâng ta thoâi!"

Qua maët Jennifer vôùi toác ñoä 120 daëm moät giôø, vieân caûnh saùt nghó ñeán ba ñöùa con trai cuûa oâng, tuoåi 15, 13 vaø 9.

OÂng ta caàu nguyeän: "Thöôïng Ñeá ôi! neáu vieäc laøm naøy khoâng coù keát quaû, vaø neáu coù ñieàu gì ñoù xaûy ra cho con, xin Ngaøi laøm ôn saên soùc duøm cho chuùng!"

Roài, khoâng ñeå cho chính mình moät giaây phuùt sôï haõi, oâng ta reõ ra phía tröôùc xe cuûa Jennifer, thaúng haøng vôùi taâm ñieåm trong kính chieáu haäu cuûa oâng, vaø ruùt chaân ra khoûi baøn ñaïp toác löïc! "OÂng ta ñang laøm gì vaäy?", Jennifer theùt leân: "Toâi seõ ñuïng oâng aáy!"

AÀm! Jennifer gaäp ngöôøi veà phía tröôùc, xöông söôøn cuûa coâ bò ñaäp maïnh vaøo caàn laùi.

Vieân caûnh saùt Vogt bò laûo ñaûo veà phía tröôùc.

Moät caûm giaùc ñau ñôùn chaïy daøi töø coå xuoáng löng oâng ta. OÂng tieáp tuïc nhaáp thaéng. Xe Jennifer ñuïng maïnh vaøo xe oâng laàn nöõa... vaø laàn nöõa.

"Chuùng toâi seõ chòu ñöïng ñöôïc bao nhieâu ñaây?" Jennifer sôï haõi.

Nhöng moãi laàn ñuïng nhau, caû hai xe ñeàu chaäm laïi moät tí.

"Noù ñang coù hieäu quaû!" Vieân caûnh saùt nhaän ra ñieàu ñoù.

Roài chieác Olds ñuïng vaøo phía sau xe tuaàn caûnh, vaø hai caûng xe bò khoùa laïi vôùi nhau.

"Baây giôø!" OÂng ta quyeát ñònh, ñaïp maïnh leân baøn ñaïp thaéng cho thaät saùt vaøo saøn xe. Hai chieác xe trôït ñeán baùnh xe rít leân, ngöng laïi ôû giöõa ñöôøng vôùi daáu baùnh in treân ñöôøng!

Jennifer khoùc söôùt möôùt: "Caûm ôn Thöôïng Ñeá. Sau cuøng moïi söï ñaõ chaám döùt!"

Khoâng ñeå yù ñeán söï ñau ñôùn, vieân caûnh saùt chaïy nhanh veà phía Jennifer. Coâ ta ngaõ vaøo tay oâng khoùc nöùc nôû: "Caûm ôn oâng! Caûm ôn oâng ñaõ cöùu maïng toâi!"

Trong phuùt choác, xe cöùu thöông ñaõ nhanh choùng mang caû hai ñi. Treân ñöôøng ñeán beänh vieän, Jennifer duøng ñieän thoaïi löu ñoäng cuûa coâ laàn nöõa. Coâ ta noùi: "Baø Ngoaïi, con seõ ñeán treã moät chuùt..."

Caû hai Jennifer vaø vieân caûnh saùt ñeàu ñöôïc ñieàu trò nhöõng veát baàm nheï vaø sau ñoù ñöôïc xuaát vieän.

Thôï maùy khoâng theå tìm ra nguyeân nhaân ñaõ laøm cho xe coâ bò truïc traëc, nhöng Jennifer noùi raèng coâ bieát chaéc chaén laø ai ñaõ cöùu maïng cuûa coâ ta.

"Vôùi toác ñoä 120 daëm moät giôø, ñôøi toâi coi nhö saép chaám döùt!" coâ ta noùi: "Nhöng Caûnh Saùt Vogt lieàu maïng cuûa oâng ñeå ngaên chaän ñieàu ñoù khoûi xaûy ra. Toâi seõ khoâng bao giôø ngöng caûm ôn oâng aáy..."

Ñieàu neân laøm neáu quyù vò khoâng theå ngöøng xe laïi ñöôïc..

*Nhoài thaéng.

*Keùo caàn soá vaøo trung ñieåm (neutral).

*Xöû duïng thaéng khaån caáp

*Taét maùy xe.

*Vôùi toác ñoä chaäm, laùi xe cho baùnh xe chaïm vaøo leà ñöôøng.

*Queïo vaøo moät caùnh ñoàng hay moät baõi ñaäu xe troáng.

Tuaàn baùo Theá Giôùi Phuï Nöõ, Myõ Quoác
Ngaøy 27 thaùng 7, 1999

Töï Baûo Veä Khoûi Moái Ñe Doïa Veà Ung Thö Ñang Gia Taêng

Caùc Baùc Só noùi raèng, hieän nay moät trong ba ngöôøi chuùng ta ñang ôû trong hieåm hoïa coù theå phaùt trieån beänh ung thö daï daøy, vaø ung thö thöïc quaûn - nhöõng caùch thöùc ñôn giaûn cuûa hoï coù theå caét bôùt nguy cô bò beänh naøy ñeán 80%.

Thöôûng thöùc moät ít traø xanh moãi ngaøy, coù theå ngöøa ñöôïc beänh ung thö daï daøy.

Nhieàu cuoäc thöû nghieäm môùi, nhöõng caùch ñieàu trò, vaø nhöõng pheùp ngaên ngöøa môùi ñaõ daãn ñeán nhöõng thaéng lôïi lôùn trong cuoäc chieán choáng laïi beänh ung thö. Ngaøy nay, caøng coù nhieàu ngöôøi ñöôïc soáng soùt töø beänh ung thö phoåi, ung thö vuù, ung thö ñaàu ruoät giaø vaø nhöõng loaïi khaùc.

Nhöng hieän thôøi, moät moái ñe doïa môùi ñang naûy maàm: ung thö daï daøy vaø ung thö thöïc quaûn. Vieän Nghieân Cöùu Ung Thö Quoác Gia (NCI) töôøng trình raèng trong 20 naêm qua, soá ngöôøi gaëp phaûi chöùng beänh naøy ñaõ gia taêng tôùi 350% -- vaø hieän taïi, moät trong ba ngöôøi Myõ ñang ôû trong nguy cô ñoù.

Phoøng ngöøa beänh ung thö daï daøy vaø thöïc quaûn ñaëc bieät quan troïng bôûi vì chuùng raát khoù ñieàu trò.

"Khoâng nhö nhöõng loaïi ung thö khaùc, chuùng phaùt trieån raát nhanh, vaø khoâng coù trieäu chöùng cho ñeán khi traàm troïng," Judy L. Smith, M.D., moät baùc só chuyeân moân veà ung thö ôû Vieän Nghieân Cöùu Ung Thö Roswell Park ôû Buffalo ñaõ cho bieát.

May maén thay, söï nghieân cöùu môùi nhaát ñaõ tieát loä moät vaøi kyõ thuaät ñôn giaûn coù theå laøm giaûm bôùt nguy cô cuûa quyù vò ôû moät möùc ñoä ngaïc nhieân ñeán 80% hay hôn nöõa:

1. Daäp taét ngoïn löûa beân trong cuûa quyù vò

Huùt thuoác vaø uoáng röôïu quaù ñoä gia taêng cô hoäi bò beänh ung thö daï daøy vaø thöïc quaûn cuûa quyù vò. Nhöõng nhaø khaûo cöùu Thuïy Ñieån ñaõ phaùt giaùc ra moät yeáu toá ngaïc nhieân gaây neân hieåm hoïa laø: chöùng töùc buïng kinh nieân. Theo söï nghieân cöùu cuûa hoï, ngöôøi bò chöùng töùc buïng ít nhaát laø moät tuaàn moät laàn thì coù trieån voïng taùm laàn laø seõ bò beänh ung thö thöïc quaûn.

Nhöõng ngöôøi chæ aên rau caûi moãi ngaøy thì 60% ít bò beänh ung thö daï daøy hôn.

"Chöùng töùc buïng xaûy ra khi chaát chua trong bao töû baén leân phaàn döôùi cuûa thöïc quaûn, vaø laøm cho thöïc quaûn bò raùt", moät baùc só chuyeân moân veà bao töû, Michael Kochman, M.D., cuûa tröôøng Ñaïi Hoïc Y Khoa Pennsylvania ñaõ giaûi thích. "Theo thôøi gian, ñieàu ñoù daãn ñeán nhöõng thay ñoåi ung ñoäc trong nhöõng teá baøo beân trong thöïc quaûn."

Neáu quyù vò coù chöùng töùc buïng, caùc baùc só khuyeân neân traùnh duøng nhöõng chaát coù nhöïa caø pheâ, thöùc aên cay, cam, quít, böôûi, caø chua, baïc haø vaø röôïu; chuùng laø nhöõng thöù laøm gia taêng chaát chua cuûa bao töû. AÊn naêm, saùu böõa nhoû trong ngaøy thay vì ba böõa thaät nhieáu, cuõng coù theå giuùp cho quyù vò.

Caûm thaáy töùc buïng duø quyù vò ñaõ laøm taát caû nhöõng gì quyù vò coù theå? Ñöøng chòu ñöïng nöõa. Baùc Só Kochman noùi: "Taïi nhaø thuoác taây, hay moät toa baùc só trò chöùng chua bao töû nhö Pepcid AC, Tagamet HB hay laø Zantac 75 seõ laøm dòu ñi trieäu chöùng, vaø giaûm bôùt vieäc raùt thöïc quaûn." Neáu caên beänh coøn keùo daøi, neân ñi baùc só, nhieàu loaïi thuoác môùi goïi laø "Proton-pump inhibitors" ñaõ ñöôïc chöùng minh laø trò ñöôïc chöùng töùc buïng kinh nieân cho gaàn 80% beänh nhaân.

2. Boû ít löûa hôn vaøo trong thöùc aên cuûa quyù vò

Ngöôøi Myõ naáu aên ngoaøi trôøi hôn hai laàn moãi tuaàn vaøo nhöõng thaùng muøa Haï, nhöng neáu quyù vò caàm leân nhöõng mieáng thòt gaø vaø thòt ham bô gô vaøng chaùy töø vó nöôùng thòt, laø quyù vò ñaõ ñaët bao töû cuûa minh vaøo trong tình traïng nguy hieåm. Nghieân cöùu töø NCI cho thaáy raèng thòt naáu chín quaù seõ taïo ra nhöõng chaát hoùa hoïc goïi laø "Heterocyclic amines" laø chaát coù lieân heä tôùi beänh ung thö trong thuù vaät.

3. Neân aên nhö boø

Thöùc aên cuûa chuùng phaàn lôùn töø thöïc vaät, vaø neáu quyù vò aên nhö chuùng, quyù vò seõ ñaëc bieät traùnh ñöôïc beänh ung thö.

Nhöõng nghieân cöùu tröôùc kia cho thaáy raèng chæ aên ba laïng rau caûi haøng ngaøy (phaân löôïng chöøng moät taùch boâng caûi xanh hay moät traùi cam, hoaëc laø moät cuû caø roát to) seõ cho chuùng ta 60% ít phaùt maàm beänh ung thö. Vaø Vieän Nghieân Cöùu Ung Thö NCI töôøng trình raèng ñoà aên coù chöùa nhieàu rau caûi maøu vaøng, maøu cam vaø ñaäu coù theå giaûm bôùt nguy cô ñeán 80%.

Hoäi Nghieân Cöùu Ung Thö cuûa Myõ cho bieát: "AÊn naêm phaàn traùi caây vaø rau caûi moãi ngaøy coù theå giuùp quyù vò thu gaët ñöôïc nhöõng lôïi ích ñoù."

4. AÊn toûi

Ñöôïc taùn döông laø coù khaû naêng laøm giaûm löôïng môõ, toûi hieän nay ñaõ xuaát hieän nhö moät khí giôùi vôùi söùc maïnh töông ñöông ñeå choáng laïi beänh ung thö bao töû.

Nhöõng nhaø khaûo cöùu Trung Quoác töôøng trình raèng aên moät cuû toûi moãi ngaøy coù theå caét bôùt ñöôïc nguy cô ñeán 40%.

"Toûi coù nhieàu chaát goïi laø ‘Allyl Sulfides’ trung hoøa ñöôïc vi khuaån trong bao töû, vaø ngaên chaän söï hình thaønh cuûa chaát ‘Nitrosamines’ laø chaát coù ñoäng taùc maïnh gaây ra beänh ung thö maø keát quaû do söï sinh saûn quaù nhanh cuûa vi khuaån." Mitchell Gaynor, M.D., moät baùc só chuyeân moân veà beänh ung thö ôû New York City ñaõ noùi. OÂng laø taùc giaû cuûa quyeån: "Dr. Gaynor’s Cancer Prevention Program".

OÂng noùi: "Moät cuû toûi soáng thì toát nhaát, nhöng quyù vò coù theå duøng 1,000 mg toûi ñaõ laøm maát muøi hai laàn trong moät ngaøy. Nhöõng vieân thuoác toûi boïc ñeàu coù saün trong caùc tieäm thuoác taây, nhöõng trung taâm thöïc phaåm laønh maïnh vaø trong caùc sieâu thò."

-Dennis Mann

Ngöøa Ung Thö -- Traùnh Caø Pheâ Trong Giôø Giaûi Lao!

Ñoåi taùch caø pheâ cuûa quyù vò, thay vaøo moät taùch traø xanh, cuõng coù theå ngaên ngöøa ñöôïc cho quyù vò beänh ung thö daï daøy vaø thöïc quaûn. Vieän Nghieân Cöùu Ung Thö Quoác Gia baùo caùo raèng nhöõng ngöôøi uoáng hai hoaëc ba taùch traø xanh moãi ngaøy thì giaûm bôùt ñöôïc nguy cô ung thö thöïc quaûn leân ñeán 60%, vaø raát coù theå giaûm bôùt ñöôïc nguy cô ung thö daï daøy nöõa.

Baùc Só Mitchell Gaynor noùi: "Traø xanh coù chöùa chaát khaùng toá oxy 20 laàn maïnh hôn sinh toá E, vaø 500 laàn maïnh hôn sinh toá C, ñeå giuùp cô theå traùnh beänh ung thö." Vaø nhöõng nhaø nghieân cöùu noùi raèng noù cuõng ngaên chaän moät chaát men goïi laø COX-2, maø caùc muïc ung thö caàn ñeå taêng tröôûng.

Baùo Chí Ñoù Ñaây

* Tuaàn Baùo Theá Giôùi Phuï Nöõ, Myõ Quoác
* Ñaøi Baéc Thôøi Baùo, Formosa
* Baùo Ñoäc Laäp haøng tuaàn, Sensation, Armenia

Baûn Tin 105
Muïc Luïc